طرح های فرش و قالی دارای صورت
این طرح ها شامل موارد « طرح آدمکی یا ملا نصرالدینی، طرح حیوان دار، طرح صورتی، طرح لیلی و مجنون، طرح ماهی» می باشند.
طرح آدمکی یا ملا نصرالدینی: ترسیم هایی از تصاویر و شکل انسان بصورت تنها یا سوار بر اسب و سایر حیوانات در این نوع طرح فرش، با حالت های مختلف همچون مجالس بزم و شادی و رزم و مبارزه یا در حال گذر و … دیده می شود.
طرح حیوان دار :تصویر شالوده این طرح ها اندام یا سر حیواناتی از قبیل بزکوهی، اسب، شیر، سگ، قوچ یا پرندگانی مانند عقاب، کبوتر و کبک است که با هدف بیان ویژگی های برجسته شجاعت، نجابت، وفاداری و… در روش های مختلف در فرش بافته میشود اصالت این نوع طرح ها مربوط به دست بافت ها عشایر و مردم روستا بوده و از آن برگرفته شده است.
طرح های فرش و قالی ایرانی که به نام نقش و نقشمایه معروف هستند
طرح هایی از این قبیل با چنین نام هایی، توسط دست اندرکاران فرش از طراحان و بافندگان گرفته تا کسبه و تجار و واسطهها و دلالان برای شناسایی بهتر طرح ها و نقش و نقشمایه فرش ها نامگذاری شده و طی قرن ها و زمان های گذشته این نام ها دهان به دهان نقل شده و از نسلی به نسل دیگر منتقل گشته است این نوع نامگذاری ها طبق زمینه، متن، حاشیه و مصرف فرش به شرح ذیل تقسیم بندی شده اند.
یکی از انواع بسیار مختلف طرح فرش، طرح بوته ای است که الهام گرفته از درخت سرو می باشد. بوته های سرکج فرش ایران که به بوته جقه شهرت یافته است، در طرح های بوته ای به اندازه و اشکال مختلف به چشم می خورد. طرح بوته ای نیز انواع گوناگونی دارد که از معروف ترین طرح های بوته ای می توان بوته جقه، بوته شاخ گوزن، بوته ترمه، بوته سرابندی، بوته خرقه ای، بوته قلمکار اصفهان، هشت گل، بوته کردستانی یا هشت بوته ، بوته میر شکسته، بوته لچک ترنج، بوته سنندج، بوته افشاری، بوته بازوبندی و بوته بادامی را نام برد.
طرح فرش با نقشه طبیعت سبز
طرح بوتهای یک طرح فرش ایرانی است که در قالی کاشان نیز استفاده میشود. و بر اساس شکل و خطوط فرعی که در آن به کار رفته است دارای انواع مختلفی میباشد
یک طرح فرش جالب، طرح بوته مادر و بچه می باشد. در این طرح می توان دو بوته را بدین صورت مشاهده کرد که نقش بوته کوچکی در درون بوته بزرگ وجود دارد. به علت قرارگیری دو اندازه متفاوت بوته در درون یکدیگر این طرح را طرح بوته مادر و بچه نام گذاری کرده اند.
طرح بوته سنندجی
طرح بوته شاخ گوزن
طرح بوته شاخ و برگی
انواع طرح فرش ایران مشهور به نام نقش
طرح لچک و ترنج
لچک و ترنج، طرحی بسیار عمومی، معروف و زیبا در فرش ایرانی است که از مکتب شاه عباسی به یادگار ماندهاست.
طرحهای طرّه دار
این نوع طرحها را در بافتههای نواحی نایین و فرش کاشان شاهد هستیم. در طرح طرّهدار، امتداد لچکها به طرف یکدیگر و در کنار حاشیهی فرش قرار دارد.
طرح افشان
در این طرح، برگها، گلها، پرندگان و حیوانات، به عنوان نقشمایهی فرش، بر کف آن افشانده میشوند و احتمالا علّت نامگذاری این طرح نیز همین موضوع میباشد.
طرح فرش سجاده ای-فرش مسجد،فرش محرابی
فرش سجاده ای کاشان
این طرح بیشتر در قالیچههای مخصوص نماز به کار میرود. در متن این نقش، محراب مسجد دیده میشود و با نقشهایی چون ستون، قندیل، سرستون، کتیبهها و نوشتهها مزیّن شدهاست.
طرح فرش ایران تلفیقی- اقتباسی
بر کسی پوشیده نیست که فرش ایرانی، جایگاهی ممتاز در هنر جهانی دارد که بخشی از این شهرت مدیون طرحهای بیبدیل و ذهن خلّاق بافنده و طرّاح ایرانی و طراح فرش کاشان میباشد
طرح فرش ایران مشهور به نام شهرها و مکانها
طرح فرش کاشان این طرح که از طرحهای مهم و معروف ایران است؛ به خاطر زیبایی و کیفیت آن، شهرت جهانی یافته است. نقش فرش کاشان، اغلب لچک و ترنج میباشد که به نام نقش کاشان معروف گردیده است. نقشمایههای اسلیمی و ختایی به کاررفته در آن، زیبایی و تناسب تزئینی خاصی بدان بخشیده است.
طرح فرش ایران مشهوربه ایلات عشایر و اقوام و افراد
1- طرح افشار : طرحهای افشار کاملا سنتی ایرانی بوده و ترکیب رنگهای دست بافتههای ایشان کاملا ایلاتی میباشد.
نقش مرغ و ترنج با زمینه یک رنگ طرح و نقشه خاص قالیچههای بافت افشار محسوب میگردد.
۲- طرح بختیاری : نقشمایههای طرحهای بختیاری اغلب لوزی تکراری است که نگارههایی از شکوفه گلها و درختان را در خود جای میدهد
۳- طرح بلوچی: طرحها عموما با خطوط هندسی مانند لوزی ، شش گوش و طرحهای تجریدی بوده و بافندگان آن بیشتر به صورت ذهنی و بدون نقشه قبلی به نقش آفرینی در فرش مبادرت میورزند.
۴- طرح ترکمنی: طرحهای این فرشها به صورت هندسی بوده و نقشمایههای آن تماما به صورت اشکال تجریدی طبیعت است
۵- طرح خاتمی : این طرح نقش قاب خاتم کاری است که اغلب در حاشیههای فرش مورد استفاده قرار میگیرد . و اصولا نقشهایی بدین نام مشهورند که شبیه خاتم کاریها شیراز است این طرح بیشتر در آباده ، اراک ،سمنان و اردستان بافته میشود.
۶- طرح جان بیگی
۷- طرح سنچولی
۸- طرح سنه
۹- طرح شاه عباسی: به طرحی میگویند که در آن از گلهای شاه عباسی و تزئینات و اجزاء هم خانواده آن استفاده شود.
۱۰- طرح قشقایی: از طرحهای معروف این قوم میتوان به طرحهای مستوفی ، طرح هیبت لو ، طرح میرشکسته ، طرح ظل السلطانی یا گل و بلبل طرح حاج خاتمی طرح ناظم یا یکسر ناظم اشاره کرد
۱۱- طرح کردی: این طرحها حال و هوای ویژه مردم شهری و عشایر کرد را دارد و از تفکرات و باورها و مکنونات قلبی طراحان و بافندگان آن دیار بدون آنکه بدین منظور نقشه خاصی فراهم شده باشد تبعیت میکند
۱۲- طرح لری
۱۳- طرح بیستونی
۱۴- طرح میرشکسته
۱۵- طرح میناخانی : این طرح غالبا در فرشهای کردستانی مخصوصا بیجار و همچنین شهرستان ورامین دیده می شود و آن قسمت کوچکی است که از بن نگارههای گوناگون تشکیل گردیده و در سراسر فرش تکرار میگردد از نقشمایه طرح میناخانی میتوان به گلها و اشیاء اشاره نمود.
۱۶- طرح ناظم : یا یکسر ناظم یا حاج خاتمی طرحی است قدیمی که نوشتهاند از عهد صفویه در اغلب نقاط ایران مورد استفاده بافندگان قرار گرفته و در واقع یک طرح عمومی میباشد.
چهارچوب این طرح ، ایوان یا مدخل یا درگاهی است که در دو سوی آن دو درخت سرو جای گرفته و به باغی گشوده شده است.
۱۷- طرح وکیلی
۱۸- طرح وست
۱۹- طرح یکسر ناظم
۲۰- طرح دوسر ناظم